توسط 
مقاله‌ی افسانه منفرد، با عنوان «خروس جنگی»، دانشنامه آنلاین پارس داک، ۱۵ دی ماه ۱۳۸۷
نام انجمنى هنرى و مجله‌اى در اواخر دهۀ بیست و اوایل دهۀ سى شمسى در تهران. تغییر وضع سیاسى و دگرگونى جوّ فرهنگى توأم با آن – که ناشى از ورود نیروهاى متفقین (۱۳۲۰ش/۱۹۴۱) به ایران بود – هنرمندان را به آزمودن شیوه‌هاى گوناگون، از خیال‌پردازی‌هاى سوررئالیستى تا شکل‌بندی‌هاى انتزاعى، سوق داد. گزینش این عنوان از سوى اعضاى انجمن نیز نشان‌دهندۀ ستیهندگى این گروه در برابر سبک و سیاق قدیم رایج در هنر و ادب بود.
این انجمن نخستین بار با گردهمایى گروهى از نقاشان و موسیقی‌دانان و شاعران و ادیبان در کارگاه نقاشى جلیل ضیاءپور، پس از بازگشت وى از نخستین سفرش به فرانسه، در ۱۳۲۷ش شکل گرفت. افزون بر ضیاءپور، دیگر بنیان‌گذاران این انجمن عبارت بودند از: منوچهر شیبانى شاعر و نقاش؛ غلامحسین غریب داستان‌نویس و موسیقی‌دان؛ و حسن شیروانى، نمایشنامه‌نویس. به‌تدریج این انجمن، با برگزارى جلسات بحث و گفتگو دربارۀ هنر نو، مرکز تجمع هنرمندان نوگرا شد. انجمن نمایشگاه هایى نیز از آثار اعضا یا هنرمندان جوان برپا می‌کرد.
سرانجام انجمن مجله‌اى به نام خروس جنگى منتشر کرد که شمارۀ نخست آن با شعر «از شهر صبح» نیما یوشیج آغاز می‌شد. از همان ابتدا در تهیۀ مطالب نوعى تقسیم کار، بر اساس ذوق و حوزۀ فعالیت، میان اعضاى انجمن به چشم می‌خورد که تا آخرین شماره کم و بیش ادامه یافت؛ بدین‌ترتیب که ضیاءپور مقالات دربارۀ نقاشى (براى نمونه رجوع کنید به خروس جنگى، ش ۱، ص ۱۲ـ۱۵، ش ۲، ص ۱۳ـ۱۸، ش ۳، ص ۳ـ۱۸، ش ۴، ص ۳۱ـ۴۱)، غریب مطالب مربوط به ادبیات داستانى (براى نمونه رجوع کنید به خروس جنگى، ش ۱، ص ۱۶ـ۳۰، ش ۲، ص ۳ـ۱۰، ش ۳، ص ۳۶ـ۶۳، ش ۴، ص ۲۱ـ۳۹) و شیروانى نمایشنامه و نقد تئاتر (براى نمونه رجوع کنید به خروس جنگى، ش ۱، ص ۳۱ـ۴۵، ش ۲، ص۳۰ـ۳۵، ش ۳، ص ۲۳ـ۳۴، ش ۴، ص ۶ـ۱۷) را تهیه می‌کردند. در هر شماره نیز اشعارى از نیما (رجوع کنید به خروس جنگى، ش ۳، ص ۱ـ۲، ش ۲، ص ۱، ش ۴، ص۳۰) و شیبانى (براى نمونه رجوع کنید به همان، ش ۴، ص ۱ـ۵، ش ۲، ص۲۰ـ۲۴، ش ۳، ص ۳۵) به‌چاپ می‌رسید. ضمن آنکه مقاله‌اى از مرتضى حنانه در حوزۀ موسیقى (رجوع کنید به همان، ش ۱، ص ۳ـ۷)، گویاى همکارى هنرمندانى جز اعضاى انجمن با نشریۀ مذکور بود. دورۀ اول مجلۀ خروس جنگى، به سردبیرى جلیل ضیاءپور، دو هفته یک بار منتشر می‌شد و در مجموع، از ۱۳۲۸ تا ۱۳۲۹ش پنج شماره از آن انتشار یافت. روى جلد همۀ شماره‌ها، تصویر خروسى در حال خواندن بود که ضیاءپور آن را کشیده بود. مجله در این دوره، با وجود نوآورى، لحنى نسبتاً محافظه‌کارانه داشت و هدف آن «بالابردن سطح معرفت عمومى» بود. آیدین آغداشلو از هنرمندان دیگرى، همچون حسین کاظمى، جواد حمیدى، محمود جوادی‌پور و احمد اسفندیارى، در کنار اعضاى انجمن، نام برده و آنان را نه تنها اشاعه‌دهندۀ نقاشى مدرن، بلکه آغازکنندگان چالش مدرنیسم و رواج‌دهندگان مفهوم جدید نقاشى و «شیپورچى آغاز نبرد» نو و کهنه دانسته است که با تلاش و مبارزه و رنج بسیار، دست‌کم اصطلاح «مدرنیسم» را جا انداختند. در این سالها نوگرایان تندروترى به انجمن پیوستند که شاخص‌ترین آنان هوشنگ ایرانى، نیما یوشیج، سهراب سپهرى و بهمن محصص (نقاش و کاریکاتوریست) بودند. در این سالها انتشار دورۀ دوم مجلۀ خروس جنگى، با بیانیۀ هنرى و ادبى «سلاخ بلبل» در سیزده بند، که عمدتاً نوشتۀ هوشنگ ایرانى و بیان‌کنندۀ آراى او بود، آغاز شد. در این بیانیه آمده است : «هنر خروس جنگى، هنر زنده ماست. این خروس تمام صداهایى را که بر فراز هنر قدیم نوحه‌سرایى می‌کنند خاموش خواهد کرد» و در آن تأکید شده است که هنر نو «با صمیمیت با درون» و به عنوان «گذرگاه آفرینش» و «گسیختن قراردادها» و «تکیه تفکر هنرمند بر دانش نوین»، «نبرد بی‌رحمانه بر ضد تمام سنن و قوانین هنرى گذشته» و «نابودى کلیه مجامع طرفدار هنر قدیم» را شعار خود می‌داند. در این دوره، جلیل ضیاءپور از عضویت در هیئت تحریریه کناره گرفت.
دورۀ دوم در چهار شماره، از اول اردیبهشت تا ۱۵ خرداد ۱۳۳۰، منتشر شد و با توقف انتشار آن، اخلاف انجمن در ۱۳۳۲ش، نشریۀ پنجه خروس را، به سردبیرى بهمن محصص، بنیان نهادند که آن نیز عمر کمى داشت.
نحوۀ نگرش و روحیۀ بانیان این انجمن تأثیرى جدّى در فضاى هنرى آن روزگار نهاد، چنان‌که عبارت «جیغ بنفش»، از یکى از سروده‌هاى هوشنگ ایرانى به نام «کبود»، تا مدتها کنایه‌اى براى اشاره به شعر نو و آثار شاعران نوگرا بود. در هنرهاى تجسمى نیز نظریات انجمن، در دهۀ چهل شمسى راه را براى آنچه آغداشلو هنر مدرن ایران نامیده است گشود.
منبع: دانشنامه آنلاین پارس داک
